2,000 रुपयांच्या देवाणघेवाणीचा पहिला दिवस: आयडी, फॉर्मवर गोंधळ

रु. 2,000 च्या नोटा काढल्या: ठेवींसाठी, आधीच एक सेट प्रक्रिया आहे आणि कोणत्याही नवीन मार्गदर्शक तत्त्वाची आवश्यकता नव्हती.

नवी दिल्ली:

रद्द केलेल्या 2,000 रुपयांच्या नोटांची देवाणघेवाण किंवा जमा करण्याचा पहिला दिवस म्हणजे अधिकृतपणे वैध ओळखपत्रे, जसे की पॅन किंवा आधार, आणि अधिकृत फॉर्म्सची आवश्यकता यावरून गोंधळाची सुरुवात झाली. काही ठिकाणांहून अशा तक्रारी आल्या आहेत की बँका ग्राहकांना पुरावा म्हणून ओळखपत्र सादर करण्याची मागणी करत आहेत, ज्यामुळे बँकांमध्ये सातत्यपूर्ण धोरणाचा अभाव असल्याचे सूचित होते. एनडीटीव्हीने अनेक ग्राहकांशी बोलून पुष्टी केली की त्यांना आयडी प्रूफ मागितला गेला नाही, तर विविध शहरांतील अनेकांनी सांगितले की त्यांना ते देण्यास सांगितले होते. अनेक बँकांनी नोटा बदलून घेण्यास पूर्णपणे नकार दिला आहे, त्याऐवजी लोकांना जमा करण्यास सांगितले आहे.

भारतातील सर्वात मोठी सार्वजनिक बँक, स्टेट बँक ऑफ इंडियाने आपल्या शाखांना दिलेल्या अधिकृत मेमोमध्ये स्पष्ट केले आहे की 2,000 रुपयांच्या नोटा बदलताना किंवा जमा करताना कोणत्याही फॉर्म किंवा स्लिपची आवश्यकता नाही.

प्रमुख बँकांनी NDTV ला पुष्टी केली आहे की त्यांच्याकडे आयडी प्रूफ आणि फॉर्मसाठी स्वतंत्र मार्गदर्शक तत्त्वे आहेत.

कोटक बँकेने म्हटले आहे की ते खाते नसलेल्यांसाठी फॉर्म/आयडी पुरावा मागत आहेत. अॅक्सिस बँक, स्टँडर्ड चार्टर्ड, येस बँक आणि बँक ऑफ इंडिया यांनी सांगितले की ते कोणताही फॉर्म किंवा आयडी पुरावा अनिवार्य करत नाहीत. HSBC आणि फेडरल बँक म्हणाले की खाते नसलेल्यांसाठी आयडी पुरावा आवश्यक आहे, परंतु कोणताही फॉर्म नाही. बँक ऑफ बडोदाने म्हटले आहे की त्यांना कोणत्याही फॉर्मची आवश्यकता नाही परंतु खाते नसलेल्यांसाठी ओळखपत्र आवश्यक आहे. आयसीआयसीआय आणि एचडीएफसीने म्हटले आहे की त्यांना सर्व ग्राहकांना फॉर्म भरणे आवश्यक आहे, परंतु आयडी पुरावा फक्त खाते नसलेल्यांसाठी आवश्यक आहे.

पंजाब नॅशनल बँकेने एनडीटीव्हीला सांगितले की त्यांना कोणत्याही फॉर्म किंवा आयडीची आवश्यकता नाही, दिल्लीतील करोल बाग शाखेने प्रवेशद्वारावर एक पोस्टर लावले आहे की बँकेच्या अंतर्गत परिपत्रकानुसार नोटा बदलण्यासाठी अधिकृतपणे वैध कागदपत्र आवश्यक आहे.

दिल्लीतील एका ग्राहकाने एनडीटीव्हीला सांगितले की तो पीएनबी, सेंट्रल बँक ऑफ इंडिया, बँक ऑफ बडोदा आणि इंडियन बँक या चार बँकांमध्ये गेला आणि त्यांनी नोटा जमा करण्यास सांगून एकही नोट बदलण्यास नकार दिला.

मुंबईतील बँक ऑफ बडोदाच्या वरळी शाखेतील शाखा व्यवस्थापक रवी रंजन म्हणाले की, ते ग्राहकांना फक्त मूलभूत तपशीलांसह फॉर्म भरण्यास सांगत आहेत जेणेकरून त्यांच्याकडे एकूण ग्राहकांची संख्या आणि त्यांनी किती नोटा बदलल्या याचा रेकॉर्ड असेल.

बँक खात्यांमध्ये ठेवी ठेवण्यासाठी, आधीच एक निश्चित प्रक्रिया आहे आणि कोणत्याही नवीन मार्गदर्शक तत्त्वांची आवश्यकता नाही.

काल, याच प्रश्नावर, आरबीआय गव्हर्नर म्हणाले की बँका त्यांचे स्वतःचे नियम पाळू शकतात आणि आरबीआयने ठरवलेली कोणतीही प्रक्रिया नाही. आरबीआयने बँकांना कागदपत्रे किंवा रिक्विजेशन स्लिप्स मागवण्याची आवश्यकता आहे का हे स्पष्ट न करता, ते म्हणाले की चलन विनिमय आणि ठेवींसाठी बँकांचे स्वतःचे विद्यमान नियम आहेत.

2,000 च्या नोटा बदलण्यासाठी किंवा परत करण्यासाठी आयडीची आवश्यकता नसल्यास सरकार काळ्या पैशावर कसे लक्ष ठेवेल यावर श्री दास म्हणाले: “आम्ही बँकांना त्यांच्या विद्यमान प्रक्रियेचे पालन करण्यास सांगितले आहे. आम्ही त्यांना वेगळे काहीही करण्यास सांगितले नाही.”

मोठ्या रोख ठेवींची छाननी केली जाईल का या प्रश्नावर श्री. दास म्हणाले: “आरबीआय कधीही बँकांमधील ठेवींची छाननी करत नाही. आयकर विभाग तसे करतात. बँकांकडे एक अहवाल प्रणाली आहे आणि ते याची काळजी घेतील.”

रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने म्हटले आहे की, जर एखाद्या बँकेने नोटा बदलून घेण्यास किंवा जमा करण्यास नकार दिला तर, ग्राहक प्रथम संबंधित बँकेकडे जाऊ शकतो. “तक्रार दाखल केल्यानंतर 30 दिवसांच्या कालावधीत बँकेने प्रतिसाद न दिल्यास किंवा तक्रारदार बँकेने दिलेल्या प्रतिसादावर/निर्णयावर समाधानी नसल्यास, तक्रारदार रिझर्व्ह बँक – एकात्मिक लोकपाल योजनेअंतर्गत तक्रार नोंदवू शकतो. RB-IOS), 2021 RBI च्या कम्प्लेंट मॅनेजमेंट सिस्टम पोर्टलवर (cms.rbi.org.in), ” केंद्रीय बँकेने म्हटले आहे.

RBI गव्हर्नर शक्तीकांत दास यांनी काल सांगितले होते की लोकांनी घाबरून जाऊ नये आणि त्यांच्या 2,000 रुपयांच्या चलनी नोटा परत करण्यासाठी किंवा बदलण्यासाठी घाई करू नये कारण त्यांच्याकडे असे करण्यासाठी चार महिने आहेत. 30 सप्टेंबरनंतरही या नोटा कायदेशीर राहतील, असे सांगून त्यांनी लोकांच्या गरजा लक्षात घेऊन मध्यवर्ती बँक संवेदनशील असेल, असे आश्वासन दिले.

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *